Dili Loron 11 Fevereiru 2025, Câmara de Comércio e Indústria de Timor -Leste (CCI-TL) hanesan setor privadu hola parte iha workshop kona-ba Timor-Leste pos-asesaun Organizasaun Mundial Komérsiu (OMK) no hare’e liu ba "Maximiza benefísiu sira hosi adezaun ba OMK no kria sinerjia sira ne'ebé boot liu ho integrasaun rejionál nu'udar dalan atu alkansa objetivu dezenvolvimentu Timor-Leste nian ba tinan 2030". Surumutu ne’e halao iha Salaun CCD, Dili, Timor-Leste.
Iha abertura ba serimonia workshop ne’e Vize Diretór Jéral bá Organizasaun Mundial Komérsiu Sr. Xiangchen Zhang hateten Timor Leste nian adezaun ba organizasaun Mundial bele atrai investor internasional hodi mai investe iha Timor-Leste no Timor-Leste bele susesu iha merkadu livre tamba organizasaun komérsiu Mundial bele hasa’e kredibilidade Timor -Leste iha Komérsiu Mundial nian.
Alem ida ne’e setor privadu sira ONG(Orgamizasaun noun Govermental) no Akademiku sira mós bele partisipa iha workshop OMK nian ne’ebé nasaun membru OMK mos hola parte hodi fahe esperiénsia ba malu oinsa bele dezenvolve sira nia ekonomia nasaun nian.
Timor Leste nia asaun formula ba adezaun OMK konfirma liu husi konferensia OMK nian ba Dala 13 ne’ebé halao iha fulan fevereiru tinan 2024 iha Abu Dabi Emirados Árabes Unidos no Parlamentu Nasional halo ratifikasaun adezaun ba ba OMK iha loron 3 fulan Juñu tinan 2024 nune’e iha fulan Agostu loron 30 tinan 2024 Timor Leste Ofisialmente sai membru Organizasaun Mundial Komérsiu.
Sra. Hergui Luina Fernandes Alves, Vise-Prezidente CCI-TL ba Asuntu Promosaun no Kooperasaun, hateten katak CCI-TL nia papel importante liu husi dezenvolve setor privadu atu habelar oportunidade merkadu no solusiona dezafiu sira hanesan eksportasaun no atrai investimentu tuir regras OMK nian. CCI-TL, hanesan organizasaun sivil ne’ebé rekoñese husi Governu Timor-Leste liu husi Rezolusaun Estadu Nu. 17/2012, sai hanesan parseiru estratéjiku ba governu no setor privadu atu fortalese ekonomia nasaun nian liu husi kooperasaun no kria instrumentu ba dezenvolvimentu.
CCI-TL iha membru husi (13) Munisípiu, (22) asosiasaun, no (63) membru onoráriu. Maske nune’e, Timor-Leste, hanesan nasaun foin restaura independénsia, sei hasoru dezafiu barak, inklui burokrasia, infraestrutura la kompletu, falta estandarizasaun produtu, no difikuldade asesu ba kapital. Problema sira ne’e sei nafatin hamenus dezenvolvimentu ekonomiku.
CCI-TL rekoñese no fo parabéns ba IX Governu Konstituisional, liu-liu ba ekipa lidera husi Vise-Primeiru Ministru no Ministru Koordenador ba Assuntu Ekonomiku, Ministru Turismo no Ambiente, ba esforsu ne’ebé konsege lori Timor-leste adesaun ba OMK iha loron 30 Agostu 2024. Adesaun ne’e marka istória importante, maibé mós mosu debate kona-ba kustu no benefísiu, inklui despeza kuota no impaktu ekonomiku.
Setor privadu iha esperansa bo’ot katak adesaun OMK sei estimula reforma, hamenus bareira komersiais, no atrai investimentu. Prioridade ba estandarizasaun produtu, sertifikasaun, no reforma prosedimentu komersiais sai esensiál atu aumenta eksportasaun no diversifika ekonomia. Adesaun OMK mós fo asesu ba merkadu internasionál, inklui ho nasaun hanesan Australia, Indonesia, no Estadu Unidos, ne’ebé sei ajuda diversifika produtu lokal no fortalese mikro no pequeña empreza.
Workshop ho tema "Maximiza benefísiu husi membru OMK no Kria sinerjia boot liu ho integrasaun rejionál Hanesan dalan atu alkansa objetivu dezenvolvimentu Timor-Leste nian iha tinan 2030" hetan partisipasaun masimu husi entidades hotu no husi parte CCI-TL Vise Prezidente CCI-TL nomós Prezidente CCI-TL munsipíu sira mos hola parte iha workshop refere.
MediaCCI-TL